Vượt qua Impostor Syndrome để nhận offer đầu tiên ở UK

Xin chào, mình là Ngọc Mỹ. Mình có khoảng 6 năm kinh nghiệm làm trong mảng Nhân sự tại Việt Nam. Khi sang UK, mình được sếp cũ offer một vị trí tại trụ sở chính của công ty ở London. Sau gần một năm làm việc, mình quyết định nghỉ do tính chất công việc liên quan đến restructuring khiến mình không cảm thấy có giá trị hay cơ hội phát triển lâu dài.

Từ đây, mình quyết định chuyển hướng sang mảng HR Data & Analytics và đăng ký học Master ngành Computer Science, chương trình dành cho những người non-tech background.

Thời gian đầu mới sang đây, mình cảm thấy rất mất tự tin. Một phần vì mình chưa biết rõ mình muốn gì. Một phần khác là vì sốc văn hóa. Ở Việt Nam, mình được dạy là nên "khiêm tốn, làm nhiều hơn nói", trong khi ở đây thì mọi người rất tự tin, sẵn sàng thể hiện bản thân. Mình bắt đầu so sánh và thấy bản thân thiếu đủ thứ, từ đó lại càng mất tự tin hơn.

Việc quyết định đi học Master không chỉ đơn thuần là để học cái mới, mà còn là một cách để mình "tìm lại chính mình", hiểu rõ hơn mình muốn làm gì, giỏi điều gì và có thể đi theo hướng nào. Trong quá trình học, mình dần lấy lại sự tự tin, đồng thời cũng cảm nhận rõ hơn sự biết ơn với sức khỏe, cơ hội và thời gian vì cuộc sống bây giờ quá nhiều điều bất định.

Lên kế hoạch tìm việc

Sau khoảng 2–3 tháng học, mình xác định rõ là muốn chuyển sang hướng làm việc liên quan đến dữ liệu. Mình bắt đầu tìm hiểu quy trình xin việc tại UK và chủ động reach out tới một anh người Việt đang làm trong ngành Data ở châu Âu để trò chuyện. Nhờ buổi coffee chat đó, mình biết được 5 kỹ năng quan trọng mà mình còn thiếu nếu muốn làm mảng HR Data.

Ở Việt Nam, HR thường làm việc dựa vào kinh nghiệm và cảm nhận cá nhân rất ít khi dùng data để đưa ra quyết định. Còn ở UK thì khác, các công ty lớn, đặc biệt là trong lĩnh vực tài chính, công nghệ đã xây dựng team chuyên về People Analytics từ lâu. Cả HR cũng phải biết dùng Excel, Power BI, storytelling bằng dữ liệu. Dù không phải code nhiều, nhưng mindset "data-driven" là yêu cầu gần như bắt buộc. Từ đó mình bắt đầu học từng kỹ năng, đặc biệt là kỹ năng data storytelling, và tự làm các project cá nhân để xây dựng portfolio.

Chấp nhận sự thật

Vào tháng 3, khi bắt đầu apply, mình nộp khá nhiều job nhưng suốt cả tháng đầu vẫn không nhận được bất kỳ phản hồi nào. Không qua được vòng CV screening, không có phone screen, thậm chí chẳng có một email xác nhận nào. Lúc đó mình bắt đầu cảm thấy khá stress, vì không hiểu là vấn đề nằm ở đâu, liệu CV của mình có đang có vấn đề gì không, trong khi một số bạn bè cùng apply thì lại có được phỏng vấn hoặc ít nhất là có phản hồi.

Có lẽ đây là thử thách lớn nhất trong giai đoạn đầu. Mình apply rất nhiều nhưng không hiểu vì sao không ai phản hồi. Mình đã chuẩn bị tâm lý rằng hành trình tìm việc sẽ kéo dài 6 tháng đến 1 năm, nhưng khi thật sự bắt đầu và đối diện với rejection, mình vẫn bị “sốc”. Cảm giác giống như một cú tát thẳng vào kỳ vọng ban đầu, và phải mất một thời gian mình mới dần chấp nhận được.

Tại thời điểm đó, mình thấy mình thực sự cần một cộng đồng để chia sẻ, để không còn đơn độc. Mình cần nghe câu chuyện của người khác, học hỏi kinh nghiệm, và có những người đồng hành để cùng động viên nhau. Đó là lý do mình bắt đầu tìm hiểu về Talent Up và sau đó đăng ký tham gia khóa học.

Mình có tìm hiểu nhiều mentor, coach nhưng khi đọc thông tin trên website của Talent Up, mình lập tức cảm thấy có sự kết nối. Mình hiểu rõ là mình không cần một chương trình “cầm tay chỉ việc” hay hứa hẹn giúp mình có việc ngay. Điều mình thực sự cần là một cộng đồng – nơi có những người cũng đang chật vật tìm việc như mình.. Đồng thời, mình cũng muốn xây dựng inner strength, hiểu được USP thực sự của bản thân, học cách kể câu chuyện cá nhân sao cho thuyết phục, và cải thiện khả năng giao tiếp để tự tin hơn trong quá trình ứng tuyển.

Kiên nhẫn với chính mình

Trước khi sang UK, mình từng tìm việc rất thuận lợi ở Việt Nam, chỉ cần nộp hồ sơ, đi phỏng vấn là có việc đúng ngành mình mong muốn. Nhưng khi sang đây, apply hàng chục job mà không qua nổi vòng lọc CV khiến mình rơi vào trạng thái nghi ngờ bản thân.

Mình không hiểu vì sao hồ sơ với kinh nghiệm đi làm sẵn có lại không được chọn. Đó là lần đầu tiên mình buộc phải đối diện với một sự thật: Job market rất khó, nhất là với người chuyển ngành, thiếu kinh nghiệm trực tiếp và chưa quen cách viết CV đúng “chuẩn” thị trường.

Trong suốt quá trình học, mình rất trân trọng feedback của mentor, cả hai anh chị đều rất tích cực và sẵn sàng chia sẻ và đưa ra những feedback critical nhưng thực sự có giá trị. Ví dụ, khi mình làm bài phân tích job market và nhắc đến xu hướng "data workflow automation", chị Phương đã bổ sung thêm khái niệm “shift-left automation” – một xu hướng mới, sâu hơn, tập trung vào việc xây dựng những giải pháp automation có thể mở rộng và áp dụng toàn diện, thay vì chỉ viết vài đoạn code nhỏ để tự động hoá lặt vặt. Nhờ comment đó, mình mới bắt đầu tìm hiểu thêm về các công cụ nâng cao hơn, và nhận ra nhiều JD cũng đang ngầm đề cập đến điều này. Nếu không có góp ý đó, chắc mình không phát hiện ra điểm thiếu hụt này để lên kế hoạch cải thiện.

Mình cũng nhận thấy rằng mentor có chuyên môn trong ngành của mình thì sẽ giúp ích rất nhiều. Ví dụ, chị Phương có nền tảng Finance nên hỗ trợ rất tốt cho các bạn theo ngành đó. May mắn là anh Linh dù làm UX/UI nhưng lại có kiến thức về cả Tech, Marketing và Data, điều đó giúp mình rất nhiều trong việc chuẩn bị CV, chiến lược và phỏng vấn.

Những feedback từ mentor không chung chung như của career advisor ở trường. Ở trường, họ thường khen CV “good” nhưng lại không chỉ rõ chỗ nào chưa ổn, vì họ không có chuyên môn ngành như một hiring manager thực sự.

Ngoài ra, mình cũng nhận ra lỗi storytelling của bản thân là thường chỉ tập trung vào phần technical mà thiếu yếu tố soft skill như collaboration, stakeholder management. Sau khi học, mình biết cách lồng ghép cả bài học về kỹ năng mềm vào câu chuyện, làm phần trình bày hấp dẫn hơn.

Tín hiệu tích cực

Vào khoảng tháng 4, mình nhận được email đầu tiên từ một bạn recruiter muốn mời đi tiếp vòng phỏng vấn. Đó là tín hiệu tích cực đầu tiên – và nó giống như một cột mốc nhỏ nhưng rất quan trọng. Vì thật ra, ai cũng sẽ phải trải qua giai đoạn bị từ chối rất nhiều. Có những người nộp tới cả trăm cái mới được một cuộc phỏng vấn, nên việc mình chưa nộp đến 30 cái thì chưa hẳn đã chạm tới "ngưỡng" để có kết quả.

Một bài học mà mình tâm đắc nhất là từ những buổi mentoring và feedback bài tập của anh Linh – đặc biệt là khi nói về cách giới thiệu bản thân và trả lời câu hỏi “Why you’re a good fit”. Thay vì chỉ liệt kê kinh nghiệm, mình học được rằng: Hãy tìm hiểu kỹ challenge mà công ty đang gặp phải, rồi liên kết những trải nghiệm của mình với challenge đó. Từ đó thể hiện được impact và giá trị mình có thể mang lại.

Mình đã áp dụng điều này trong interview và thực sự thấy sự khác biệt cách mình nói trở nên thuyết phục.

Bài học trên hành trình tìm việc

Trước đây, mình không hiểu rõ điểm mạnh, không biết mình thích gì. Nhưng quá trình này giúp mình khám phá ra rất nhiều điều:

Tự tin hơn

Nếu mọi người từng nghe về Impostor Syndrome, hội chứng của những người hay tự chỉ trích bản thân – thì mình từng như vậy. Mình thường xuyên suy nghĩ tiêu cực, luôn nghĩ mình thiếu cái này cái kia, và sẽ không làm được.

Nhưng sau một thời gian ở UK, mình học được cách chấp nhận bản thân không hoàn hảo, đồng thời vẫn tiếp tục cải thiện những điểm còn thiếu.

Tích cực hơn

Trước đây mình không phải là người tích cực. Mình thường nghĩ đến những kịch bản xấu nhất có thể xảy ra. Nhưng sau khi sang UK, mình thấy mọi người làm việc rất chill, có work-life balance, và khi gặp vấn đề, họ luôn tìm cách làm mọi chuyện nhẹ nhàng đi. Mình sống trong môi trường đó, chơi với những người bạn tích cực, nên dần dần mình cũng hấp thụ được năng lượng ấy. Không biết điều đó có gọi là self-reflection không, nhưng với mình, nó giống như một sự chuyển hóa.

Biết cách storytelling

Khi học ở Talent Up, mình bắt đầu nhận ra một điểm yếu lớn: mình có xu hướng liệt kê lại kinh nghiệm cũ một cách quá technique.

Ví dụ: Khi kể một câu chuyện, mình sẽ tập trung vào phần technical như “mình phân tích data gì”, “ý nghĩa của nó ra sao”… mà thiếu đi phần soft skill – như làm việc nhóm, phối hợp với stakeholder, cách mình xử lý tình huống trong team,...

Sau quá trình học và thực hành phỏng vấn, mình nhận ra: Kể chuyện phải toàn diện: Vừa thể hiện kỹ năng chuyên môn, vừa lồng ghép kỹ năng mềm. Một câu chuyện tốt không chỉ kể mình làm gì, mà còn là mình học được gì, tương tác với ai, và đóng góp ra sao.

Sau mỗi buổi phỏng vấn, mình đều ngồi lại reflect, ghi ra từng câu hỏi nhà tuyển dụng đã hỏi, mình đã trả lời thế nào, và có thể cải thiện gì. Mình record lại và xây dựng thành một tài liệu riêng để dùng cho các job sau.

Thành công land được job

Tổng kết lại, hành trình tìm việc của mình diễn ra như sau:

• Tháng 1–Tháng 3: Mình tập trung hoàn toàn vào học và build portfolio, chưa apply job.

• Từ tháng 3: Mình bắt đầu apply thử nhiều job nhưng gần như không có phản hồi, không qua được vòng CV screening.

• Tháng 4: Vì mình thi nên apply ít hơn, mà số lượng job cũng không nhiều.

• Tháng 5: Sau khi thi xong, mình apply khoảng 30–35 job. Bắt đầu có một vài công ty phản hồi, mình pass được vòng screening và đi phỏng vấn. Cuối tháng 5, mình nhận được một verbal offer (hiện tại vẫn đang chờ ký hợp đồng vì hiring manager đang nghỉ).

Công việc mình được offer là ở một tổ chức thuộc khối Public Sector tại UK. Đây cũng là lần đầu tiên mình apply vào một tổ chức trong Public Sector như vậy.

Điều mình thấy đặc biệt trong quy trình ứng tuyển là quá trình nộp hồ sơ. Thay vì gửi CV thông thường, tổ chức yêu cầu viết một bản Supporting Statement – về cơ bản giống như một bài luận giải thích lý do tại sao mình phù hợp với vị trí, khá giống cách viết personal statement khi apply đại học. Supporting Statement này đòi hỏi chi tiết hơn nhiều so với CV: không chỉ liệt kê, mà phải phân tích rõ mình đã làm gì, kết quả là gì và ảnh hưởng ra sao.

Tuy việc viết Supporting Statement mất thời gian và công sức, nhưng mình nhận ra đây cũng là cơ hội tốt để mình có thể kể được chi tiết hơn về kinh nghiệm của mình, các kỹ năng (transferable skills) và những kết quả mình mang lại cho công ty, hơn là chỉ vài điểm gạch đầu dòng như trong một CV thông thường. Điều này đặc biệt có lợi cho những người chuyển ngành như mình. Mình nghĩ một phần là may mắn, nhưng phần lớn đến từ việc chủ động học hỏi, xây dựng transferable skills, làm project cá nhân và biết cách kết nối kinh nghiệm trước đây với bài toán của công ty. Dù không có kinh nghiệm trực tiếp về data, mình vẫn cố gắng thể hiện tư duy giải quyết vấn đề, khả năng học nhanh và làm rõ được giá trị mình mang lại.

Thật sự rất cảm ơn cộng đồng Talent Up đã đồng hành cùng mình trong hành trình này. Mỗi buổi chia sẻ, mỗi lần nhận feedback đều giúp mình hiểu rõ hơn về bản thân, điều chỉnh cách tiếp cận và từng bước tiến gần hơn đến mục tiêu.

Nhìn lại chặng đường vừa qua, mình nhận ra: hành trình tìm việc không chỉ là để “kiếm được một công việc”, mà còn là hành trình trưởng thành, học cách kiên nhẫn với bản thân, xây dựng lại sự tự tin và định hình một phiên bản mạnh mẽ hơn của chính mình.

----

Nếu bạn cũng giống như Mỹ – từng loay hoay trên hành trình tìm việc,bị từ chối hết lần này đến lần khác mà không biết mình sai ở đâu, mất dần tự tin... thì đừng đi một mình nữa. Hãy để Talent Up đồng hành cùng bạn xây dựng một lộ trình xin việc bài bản từ A-Z, từ việc hiểu rõ điểm mạnh cá nhân, viết CV nổi bật, tối ưu chiến lược apply, đến chuẩn bị phỏng vấn thật tự tin.

Vì một công việc phù hợp đến từ sự chuẩn bị bài bản.

Tham khảo khóa học tại đây.