Giá trị sống là khởi nguồn của sự khác biệt

Mình tên là Phương Uyên. Hiện tại mình đang học Master ngành Accounting and Finance tại UK. Về kinh nghiệm làm việc thì mình cũng chưa có nhiều, chỉ có một vài kỳ thực tập ngắn ở Việt Nam thôi. Sang đây mình giống như một tờ giấy trắng, và khi tham gia Talent Up thì cũng như vậy.

Thực ra từ hồi đại học, trường mình có một vài chương trình trao đổi sinh viên. Lúc đó mình cũng rất muốn tham gia, vì mình thích đi du lịch và muốn trải nghiệm học tập ở châu Âu. Thậm chí mình đã định đi một chương trình liên kết với trường ở Na Uy, nhưng vì một vài lý do cá nhân nên không tham gia được. Từ đó mình vẫn ấp ủ mong muốn sau này có cơ hội đi du học.

Đến năm 4, mình bắt đầu tìm hiểu kỹ hơn về du học Anh. Ban đầu mình luôn nghĩ học ở Anh rất đắt đỏ, mình sẽ không đủ khả năng chi trả. Nhưng sau khi tìm hiểu thì thấy cũng có những trường có mức học phí hợp lý hơn. Quan trọng là ở Anh còn có chính sách visa 2 năm sau khi tốt nghiệp, tạo nhiều cơ hội để vừa học vừa tìm việc. Vì vậy, ngay năm 4 đại học mình đã quyết định chuẩn bị hồ sơ.

Bắt đầu cuộc sống ở đất nước xa lạ

Khó khăn lớn nhất với mình khi bắt đầu du học là phải sống một mình. Trước đây mình chưa từng đi xa, đi du lịch cũng chỉ loanh quanh Đông Nam Á, ở nhà thì được bố mẹ chăm sóc nên gần như không phải tự lo gì. Trong khi nhiều bạn đại học ở tỉnh lên Hà Nội đã có trải nghiệm sống tự lập, thì mình lại hoàn toàn chưa. Nên khi sang UK, cú sốc lớn nhất chính là tự lập mọi thứ.

Ngoài ra, khi vừa sang thì cũng đúng mùa tuyển dụng rầm rộ, mình bắt đầu thử apply nhiều công ty. Nhưng hầu hết chỉ dừng ở vòng online test, còn lại thì nhận được thư cảm ơn hoặc bị từ chối.

Thời gian đầu đúng là khá chật vật, mình apply khá nhiều nhưng lại thiếu chiến lược. CV mình dùng chung cho mọi job, nên apply được nhiều nhưng kết quả là bị reject hoặc ghost cũng nhiều.

Quyết định tham gia cộng đồng Talent Up

Thực ra ban đầu mình cũng hơi bất ngờ với hình thức học của Talent Up. Mình học theo nhóm nhỏ khoảng 10 bạn, có bài tập và tương tác ngay trên lớp. Cách học này khá lạ vì trước giờ mình nghĩ tìm việc thường là cá nhân, mỗi người có nhu cầu riêng thì sẽ hỏi mentor theo job mình muốn apply.

Sau khi tham gia, mình thấy các buổi học được thiết kế như một quá trình apply thực tế: Từ tìm hiểu thị trường, phân tích JD, xác định điểm mạnh – yếu, rồi tailor CV và cover letter, đến rèn luyện kỹ năng phỏng vấn. Tất cả đi theo đúng timeline apply job. Trong quá trình đó, mentor sẽ chữa bài và feedback trực tiếp, rất thực tế chứ không chỉ học lý thuyết.

Sau hơn một năm sống và học tập, lại có cơ hội tham gia khóa học, mình thấy mình đã vững vàng hơn. Việc tìm việc ở UK vẫn khó, nhưng ít nhất mình đã có hành trang và sự tự tin hơn so với trước.

Bây giờ thì mình đã biết cách tailor CV, chuẩn bị kỹ cover letter, và chọn job để apply có chọn lọc hơn. Đổi lại, quá trình này tốn rất nhiều thời gian, đặc biệt là phần reflect bản thân trước khi viết CV. Nhưng mình tin đó là bước cần thiết để tăng cơ hội thành công.

Cách áp dụng bài học trong quá trình apply job

Phương pháp apply của mình là chủ yếu lên LinkedIn. Với những job title mong muốn, mình tìm thông tin về các vị trí đăng tuyển. Có một thời gian mình đăng ký LinkedIn Premium, nhờ vậy có thêm insight về số lượng người apply, background ứng viên, các kỹ năng và yêu cầu mà công ty đưa ra.

Mình thấy thị trường việc làm ở UK rất cạnh tranh. Có những job lên tới 800–1000 ứng viên apply chỉ trên LinkedIn, chưa kể số lượng nộp trực tiếp qua website công ty.

Với riêng ngành Finance, số lượng job rất nhiều và đa dạng, có vị trí cho cả fresh lẫn experienced. Tuy nhiên yêu cầu cũng khá khắt khe: nếu không chú trọng bằng cấp thì sẽ rất chi tiết về mindset hoặc kỹ năng phụ (subskills) mà công ty tìm kiếm.

Khi học và thực hành bài tập nghiên cứu thị trường của Talent Up, mình nhận ra một rào cản lớn của ứng viên Việt Nam là chưa nắm rõ quy trình và ưu tiên tuyển dụng ở UK, vốn rất khác so với Việt Nam. Ví dụ, ở UK họ coi trọng mindset và kỹ năng mềm, trong khi ở Việt Nam thường nhấn mạnh nhiều hơn vào bằng cấp hay kinh nghiệm cụ thể. Ngoài ra, vấn đề visa cũng là trở ngại: có job ghi rõ “không sponsor visa”, nhưng cũng có job không đề cập, khiến mình khó biết có nên apply hay không.

Thực ra, trải nghiệm của mình chưa nhiều vì vẫn còn “newbie” trong hành trình tìm việc, nhưng từ chia sẻ của anh chị đi trước, mình thấy nhà tuyển dụng UK thường ưu tiên ứng viên không chỉ có bằng cấp mà còn phải có kỹ năng mềm, đặc biệt là kỹ năng công nghệ. Trong bối cảnh chuyển đổi số và AI, ngoài nghiệp vụ chuyên môn, ứng viên cần đầu tư thêm vào kỹ năng mềm.

Một điểm nữa mà mình nhận thấy là ứng viên Việt Nam cần cải thiện kỹ năng giao tiếp và sự hiểu biết về văn hóa ở UK. Bởi vì kể cả khi vượt qua vòng test, phỏng vấn, thì khi đi làm thật, môi trường sẽ khác hẳn: từ giao tiếp trong công việc đến xây dựng mối quan hệ, networking, tất cả đều đòi hỏi sự thích nghi. Nếu không chuẩn bị, mình có thể bị “sốc” khi bắt đầu công việc.

Tìm ra hướng đi

Về finance thì đúng là có rất nhiều ngách nghề khác nhau. Hiện tại mình đang tập trung tìm hiểu các chương trình graduate và thấy rằng các công ty tài chính hay kiểm toán thường chia role khá rõ ràng. Ví dụ, trong công ty kiểm toán sẽ có các role thiên về audit, tư vấn, thuế,… Các bạn học finance đều có thể apply. Ngoài ra, cũng có những chương trình ghi rõ luôn là Finance Graduate Program – nếu học finance thì apply được ngay. Bên cạnh đó, còn có những title khác như Finance and Control, Investment Banking, làm ở quỹ hoặc ngân hàng. Nhìn chung, cơ hội rất đa dạng.

Tuy nhiên, với học vấn và kinh nghiệm intern tại Việt Nam, hiện tại mình vẫn ưu tiên các role audit ở Big4 hoặc các firm kiểm toán, hoặc internal audit, finance nói chung. Còn các role về banking, quỹ hay đầu tư thì mình chưa có nhiều nền tảng nên khó cạnh tranh. Những vị trí đó vốn đã rất competitive, nhưng nếu gặp JD nào không quá “ngách” thì mình vẫn sẽ thử sức. Ngoài ra, mình cũng cân nhắc apply các role liên quan đến ESG và tài chính, vì đây là xu hướng hiện tại và còn nhiều tiềm năng trong tương lai.

Sau khi hoàn thành khóa học, mình thấy bản thân đã cải thiện rõ rệt kỹ năng tìm việc. Đặc biệt là nhờ những chia sẻ về strategy, mình học được cách tìm JD, phân tích JD, rồi tailor CV để nổi bật hơn. Ví dụ, chị Trang từng góp ý rằng CV của mình cần dùng động từ chủ động hơn và thể hiện rõ impact. Mình cũng nhận ra không thể mặc định nhà tuyển dụng hiểu được tác động công việc của mình, mà phải viết thật cụ thể, rõ ràng. Vì recruiter chỉ scan CV rất nhanh, thậm chí bằng máy, nên nếu không tối ưu ngôn ngữ thì dễ bị thiệt.

Bên cạnh đó, khóa học còn giúp mình được “push” để tự reflect bản thân. Thị trường này rất cạnh tranh, nếu không tìm ra USP thì dễ bị hòa lẫn trong hàng ngàn CV. Bài học về tìm USP giúp mình nhìn lại điểm mạnh, sự khác biệt của bản thân và, nhờ mentor hướng dẫn, mình biết cách “đóng gói” và trình bày chúng ấn tượng hơn. Đây là điều rất quý giá.

Ngoài kỹ năng và kiến thức, khóa học cũng truyền thêm động lực. Mình thấy nhiều bạn có background tương đồng, cũng từng mắc những lỗi sai ngớ ngẩn khi mới tìm việc. Khi mọi người chia sẻ, cảm giác rất gần gũi và đồng cảm, từ đó mình vừa học thêm được kinh nghiệm, vừa tránh được những lỗi sai ngay từ đầu.

Cộng đồng chia sẻ giá trị

Mình thấy buổi học nào cũng có rất nhiều bài học, vì không chỉ hai anh chị mentor chia sẻ mà cả lớp cũng cùng nhau sharing. Nhờ vậy mà góc nhìn về quá trình tìm việc trở nên phong phú hơn.

Điều mình thích là những kiến thức, kinh nghiệm được chia sẻ không hề xa vời, bởi background của mọi người khá giống nhau. Ai cũng từng trải qua những khó khăn, những lỗi sai rất ngớ ngẩn khi mới bắt đầu tìm việc. Khi mọi người kể lại những trải nghiệm ấy, mình cảm thấy rất gần gũi, dễ đồng cảm. Nhờ vậy, mình học được cách tránh lặp lại những lỗi sai đó ngay từ đầu, và thấy kiến thức trở nên thực tế, không hề sáo rỗng.

Tìm được USP

Trước khi sang UK, mình từng nghĩ để tìm được điểm mạnh thì cần phải trải qua nhiều năm đi làm. Bản thân còn khá non nớt về kinh nghiệm vì chỉ đi học đại học rồi học tiếp thạc sĩ, nên ban đầu mình nghĩ mình chỉ có lợi thế học tốt chứ chưa biết USP nào có thể đưa vào quá trình tìm việc. Sau khi được mentor hướng dẫn trong bài học về USP, mình nhận ra rằng USP không cần phải là điều gì quá lớn lao, mà có thể xuất phát từ chính phẩm chất bên trong của mình.

Ví dụ, khi apply vào vị trí audit, ngoài technical skill – vốn là thứ bất kỳ ứng viên nào cũng sẽ được training lại sau khi vào công ty – thì những phẩm chất như sự cẩn thận lại là một điểm mạnh nổi bật. Audit đòi hỏi làm việc với con số, giấy tờ và kiểm tra chi tiết, nên tính tỉ mỉ chính là một USP quan trọng. Nhờ quá trình tự reflect và trải nghiệm intern ở Việt Nam, mình nhận ra sự cẩn thận chính là một thế mạnh đặc biệt của bản thân.

Ông ngoại mình từng là thẩm phán, và từ nhỏ mình chịu ảnh hưởng sâu sắc bởi tính cách liêm khiết, nguyên tắc của ông. Trước đây, mình chưa bao giờ nghĩ điều này có liên quan đến sự nghiệp. Nhưng khi reflect lại, mình nhận ra sự chính trực và nguyên tắc ấy đã thấm vào cách mình học tập, làm việc, và có thể trở thành một USP khác biệt so với nhiều ứng viên khác.

Từ đây, mình học được là USP không nhất thiết phải đến từ học vấn hay kinh nghiệm “khủng”. Nó có thể bắt nguồn từ tính cách, giá trị sống, hoặc những ảnh hưởng trong quá trình trưởng thành. Khi mentor đọc bài tập của mình và nhận xét đây là một USP rất tốt, mình mới thật sự tự tin rằng mình đã đi đúng hướng trong việc khai thác điểm mạnh của bản thân.